بازاریابی شبکه ای برگرفته از فرمول تصاعد است که در سده ی سوم ه ق به واسطه اقلیدوس و در کتاب “مقدمات” به جهان معرفی شده است . اولین بار یک شــرکت دوچرخه سازی در روسیه از این روش استفاده کرد که باعث شد در روسیه عبارت ‹‹ بهمنی ›› و فرانسه عبارت ‹‹ گلوله برفی ›› را به آن لقــب دهند و این روش را، راهی برای تقلب و کلاهـــبرداری اعــلام کنند . سیاستمــداران، اقتصاد دانان و جامعه شناسان زیادی به دنبال پیدا کردن راهی بودند که بتوانند از این ایده به نفع همه استفاده کنند. اولــین شـرکتی که رسماً فعالیت بازاریابی شبکه ای را آغاز کرد، کمپانی ویتامین کالیفرنیا بود که نام خود را در ســال ۱۹۳۹ به نوترالایت تغــییر داد و امروزه محصولات خود را از طریق کمپانی اموی به فروش می‌رساند .
بازاریابی چند سطحی چیست؟
بازاریابی چند سطــحی یک اســـتراتژی بازاریابی فروش مستقیم است که در آن، بازاریاب به غیر از پادادشـــی که از فروش مستقیم محصول کسب می کند، از فروش محصول توسط افرادی که به واسطه او استخدام شده اند هم کسب درآمد می کند . افرادی که توسط بازاریاب استخدام شده اند ” زیر مجموعه ” او نامیده می شوند که می توانند تا چندسطح هم ادامه داشته باشند. فرد بازاریاب با داشتن زیرمجموعه های بیشتر، می تواند سود بیشتری کسب کند .
بازاریابی شبکه ای چگونه کار میکند؟
در این روش، شـــخص بازاریاب عــلاوه بر این که مســتقیماً محصـــول را با استفاده از نمــــونه کالاها و خـــدمات به مشتری نهایی می فروشد، باید مشتریان دیگر را هم در فروش خود دخیل کند. بدر واقع باید دیگران را به تبلیغ کالای مورد نظر تشویق کنند. اساس کار بازاریابی شبکه ای، فروش و ارائه محصول توسط مشتریان راضی از محصـــول است. مهم ترین مسئله در بازاریابی شبکه ای، رضایت مشتری از محصول و تبلیغ دهانی و شفاهی محصول توسط مشـــتری است. در بازاریابی شبکه ای، برای راضی نگه داشتن همیشـــگی مشـــتریان، لازم است محـصـــولاتی که به فروش می رسند کیفیت بالایی داشــته باشند. از لحــاظ تئوری، اگر یک شرکت در بازاریابی شبکه ای موفق باشد، می تواند با استفاده از رضایت مشتریان، فروش بسیار بالایی را تجربه کند .
عضوگیری و پیشروی تصاعدی
در شرکت های بازاریابی شبکه ای، هر بازاریابی که به دنبال درآمد بالا باشد، باید فروشندگان دیگری را تحت عنوان زیرمجموعه به شبکه خودش اضافه کند. به صورت تئوری، اگر هر بازاریاب دو نفر را به عنوان زیرمجموعه خودش اضافه کند و هر کـدام از زیر مجموعه های او نیز دو نفر را اضافه کنند، او ۴ نفر زیرشاخه رده دوم دارد. حالا اگر همین روند ادامه پیدا کند، او ۸ نفر زیرشــاخه رده سوم و ۱۶ نفر زیرشاخه رده چهارم دارد. اگر زیرشاخه ها باز هم به عضوگیری ادامه دهند، این مجموعه به صورت تصــاعدی رشد می کند و اعضای زیادی به مجموعه این بازاریاب اضافه می شوند .
تفاوت بین شرکتهای هرمی و بازاریابی شبکه ای
به گفته ی کمیسیون تجارت فدرال امریکا، شرکت هرمی شرکتی است که به اعضای خود، بابت وارد کردن افراد جدید، حق کمیسیون می‌دهد. شرکتهای هرمی هیچ محصولی نمی‌فروشند و روش کار آن ها به این صورت است که پول های مشتریان را در یکجـا جمع می‌کنند و با آن کاری انجام نمی‌دهند. در ازای جذب افراد پول می‌دهند و بطور اجتناب ناپذیری فرو می ریزند. بعد از فروپاشی هرم، بجز عده‌ای که در بالای هرم هستند همه دست خالی می‌مانند و پول خود را از دست می دهند. عملکرد شرکت های هــرمی، در اکثر کشورهای دنیا از جمله ایران غیر قانونی است .
به گفته اف تی سی سی ،داشتن محصول به معنای قانونی بودن یک شرکت نیست. بعضی از شرکت های هرمی برای رد گم کردن، یک محصــــول در پلان خودشــــان قرار می دهند که قیمتی بسیار بالاتر از قیمت بازار آزاد دارد، چرا که هدف این شـرکت ها، فروش محصول نیست. در این شرکت ها معمولاً دریافت محصـــول مشروط بر شرکت در پلان تجاری است و پول کسانی که به هر دلیلی نمی توانند یا نمی خواهند عضو گیری کنند، از دست می رود .
تهیه و تدوین : محسن محنا
